Westkapelle

Plaats van herinnering: Westkapelle

Zichtbare overblijfselen uit de middeleeuwen zijn er in Westkapelle niet of nauwelijks te vinden. Toch is er één markant gebouw dat iedereen kent: de vuurtoren van Westkapelle. Sinds 1802 laat deze toren elke avond nog altijd zijn licht schijnen tot 37 kilometer ver. Voordat hij vuurtoren werd, was dit de toren van de Willibrorduskerk, de parochiekerk van de stad Westkapelle, gebouwd tussen 1458 en 1470. Sint Willibrord, ook wel bekend als de ‘apostel der Friezen’ was de Angelsaksische missionaris die in de zevende eeuw het christendom naar de Friezen bracht. Hij heeft een speciale betekenis in Westkapelle. Nog altijd is Willeboord een veel voorkomende naam in Westkapelle.

Willibrord en Westkapelle

Willibrord zou in 695 voet aan wal hebben gezet op Walichrum (Walcheren) om het christendom te verspreiden onder de inwoners van de kustgebieden langs de Noordzee, de Friezen. Walichrum was een belangrijke handelsplaats die ten noorden van het huidige Domburg lag. Vele muntvondsten uit de late zevende eeuw en achtste eeuw herinneren aan deze handelsfunctie. Walichrum werd in 837 geplunderd door de Vikingen, die vermoedelijk een machtsbasis in het gebied creëerden.
[][1] Na de ondergang van Walichrum kwamen Westkapelle en Domburg op als handelsplaats. In de monding van de Honte, de latere Westerschelde, voor de Walcherse kust lag het eiland Schooneveld. Er vormde zich zo een baai die goede beschutting gaf aan uit zee komende schepen om aan te leggen. Oud-Westkapelle dat buiten de huidige zeewering lag, legde zich toe op handel en visserij. De plaats dankt zijn naam aan de westelijke kapel, die omstreeks 1070 samen met de oostelijke kapel werd gesticht vanuit de Middelburgse Sint Maartenskerk, de voormalige Westmonsterkerk op de Markt in Middelburg. De kapellen in West- en Oostkapelle waren gewijd aan Sint-Willibrord.

Tot de overgang van het eiland Walcheren naar het kamp van de Prins van Oranje in de jaren 1572- 1574 was Westkapelle het centrum van de Willibrordverering. Na de overgang naar de Prins werd het eiland gedwongen gereformeerd, en werd de katholieke kerk verboden. Sinds de elfde eeuw werden in Westkapelle relieken van de heilige Willibrord vereerd, stukjes bot die waren geschonken door de Abdij van Echternach in Luxemburg, waar Willibrordus is gestorven en begraven. De abt van Echternach schreef in 1104 dat een met bloed besmeurd deel van een door Willibrord stukgeslagen heiligdom van de Friezen in de voet van het hoofdaltaar in Westkapelle was verwerkt.

1223: stadsrechten Westkapelle

In 1223 ontving Westkapelle samen met Domburg stadsrechten van de Hollandse graaf Floris IV. Deze stadsrechtverlening, die was gebaseerd op de stadsrechten van Middelburg, versterkte de conflicten tussen de Vlaamse graven en de Hollandse graven. De stadsrechten van Middelburg waren verleend door Johanna van Constantinopel, gravin van Henegouwen en Vlaanderen en Willem I, graaf van Holland. Margaretha van Constantinopel, die haar zus als gravin opvolgde, diende een lijst van klachten in bij de paus in Rome tegen de graaf van Holland. Daarin werd het eenzijdig verlenen van stadsrechten aan Domburg en Westkapelle ook opgesomd.
De pogingen van de Hollandse graven om in Zeeland onder het Vlaamse gezag uit te komen escaleerden in 1253. Een Vlaamse invasiemacht probeerde op 4 juli 1253 Walcheren te veroveren en landde bij Westkapelle. Het Hollandse leger onder leiding van Floris de Voogd, de broer van de Hollandse graaf Willem II, versloeg en vernederde het Vlaamse leger onder leiding van Guy van Dampierre, de zoon van de Henegouws-Vlaamse gravin. Nieuws over de slag verspreidde zich door het Duitse rijk. Het was een belangrijke overwinning voor Willem II, die zes jaar eerder was gekozen tot Rooms-koning, dat wil zeggen, koning van het Duitse rijk. Willem werd samen met zijn broer Floris begraven in het Romaanse koor, later in de gotische Koorkerk van de Abdij in Middelburg.

De kermis een eeuwenoude traditie

De Hollandse troepen hadden een doosje met relieken van Willibrord aan hun vaandel meegevoerd, om zijn steun in de slag af te smeken. Als dankbetuiging werd de overwinning ieder jaar op 4 juli herdacht met een processie. Die trok met de relieken van Willibrord van Westkapelle via Middelburg over het hele eiland Walcheren. De processie werd gevolgd door een kermis. Tot 1574. Toen werd de processie afgeschaft, maar de kermis is (vermoedelijk) blijven bestaan. Nog elk jaar wordt de kermis van Westkapelle elke eerste vrijdag na de eerste woensdag in juli georganiseerd. Westkapelle kent dus waarschijnlijk een levende traditie die terug te voeren is op de slag van 4 juli 1253, en zo de herinnering levend houdt aan de strijd om Zeeland tussen Vlamingen en Hollanders. Een unicum in Zeeland. De kermis van de achthonderd jaar oude stad staat bekend om zijn traditionele gaaischieten en het gezamenlijk zingen van oude volksliederen. Tradities die nog altijd leven.