Kortrijk

Plaats van herinnering: Kortrijk

1302: De Guldensporenslag

Iedereen in Vlaanderen kent de Guldensporenslag uit het begin van de veertiende eeuw. Terwijl de Vlaamse graaf en zijn twee oudste zonen door de Franse koning waren gegijzeld, versloeg op 11 juli 1302 bij Kortrijk een Vlaams leger van vooral boeren en ambachtslieden een Frans ridderleger. Het Vlaamse leger, dat te voet ging, had de beschikking over pieken, hellebaarden en goedendags. Het Franse leger had boogschutters en vele ridders te paard met hun lansen. De Zeeuwse edelman Jan van Renesse was een van de aanvoerders van de Vlaamse troepen. Door gebruik te maken van slimme strategieën en de moerassige ondergrond versloegen de Vlamingen het Franse ridderleger. Op het slagveld verzamelden zij de gulden sporen van de Franse ridders, die zij als oorlogstrofeeën ophingen in de kerk in Kortrijk. De Vlaamse overwinning schokte Europa.

De Guldensporenslag werd mede dankzij de roman van Hendrik Conscience in de Vlaamse beweging van de negentiende eeuw belangrijk in de Vlaamse natievorming. Sinds 1973 is 11 juli de nationale feestdag van Vlaanderen. De Guldensporenslag leidde niet alleen tot de terugtrekking van de Franse troepen uit Vlaanderen, maar had gevolgen voor de hele Schelderegio. Want de overwinning gaf aan de Vlaamse graaf, of eigenlijk aan zijn zoon Gwijde van Namen, de kans de strijd aan te binden met de graaf van Henegouwen. Wellicht was het doel om zowel Henegouwen als Zeeland in handen te krijgen. Want na aanvallen in Henegouwen vielen de Vlamingen in 1303 vanuit Sluis Zeeland binnen, ze veroverden Middelburg en rukten op naar Zierikzee. Het resultaat van de Guldensporenslag was een Vlaamse invasie in Zeeland, Holland en zelfs Utrecht.

De Guldensporenslag is multimediaal te beleven in de twaalfde-eeuwse Onze-Lieve-Vrouwekerk van Kortrijk, sfeervol ingeklemd in een wirwar van straten in de oude binnenstad. De toegang tot de kerk ligt door het ontbreken van een kerkplein wat verstopt. De tentoonstelling vertelt met een rijkdom aan artefacten en multimedia het verhaal over de slag. In de Gravenkapel is in 51 nissen een reeks portretten van de Vlaamse graven afgebeeld. In de kapel wordt door een prachtige beeldprojectie elk half uur op onderhoudende manier het verhaal van de Guldensporenslag van 11 juli 1302 verteld.

Unesco Werelderfgoed van Kortrijk

Op iets meer dan vijfhonderd meter van de kerk bevindt zich het Groeningepark, de plek buiten de muren van Kortrijk, waar de Guldensporenslag eeuwen geleden plaatsvond. In het park is een herdenkingsmonument aan de slag gewijd. Maar het mooie Kortrijk heeft meer te bieden dat herinneringen oproept aan de dertiende en veertiende eeuw. Twee kenmerkende monumenten zijn door Unesco erkend als Werelderfgoed: het Begijnhof en het Belfort.

Het Begijnhof bevindt zich nagenoeg om de hoek van de Onze-Lieve-Vrouwekerk. Het werd in 1238 gesticht door Johanna van Constantinopel, de gravin van Henegouwen en Vlaanderen die in 1217 samen met de Hollandse graaf Middelburg stichtte. Een negentiende-eeuws standbeeld herdenkt op deze plek de gravin die in 1244 stierf in Marquette, in de buurt van Rijsel. Net als elders is het Kortrijkse Begijnhof een ommuurd gebied met een of meerdere toegangspoorten. Individuele en gemeenschappelijke woningen van begijnen groeperen zich rond een kerk of kapel. In het Begijnhof van Kortrijk vertelt een bezoekerscentrum het verhaal van de begijnen.

Het Belfort van Kortrijk dateert uit 1307. Het bovenste gedeelte met vier prachtige puntige torentjes en achtenveertig klokken is later toegevoegd. Het Belfort staat wat geïsoleerd midden op de Grote Markt. Dat was niet altijd zo. Het Belfort was ooit onderdeel van de lakenhal, de stapelplaats voor laken in Kortrijk, die er tot 1550 stond. De lakenindustrie was een van de belangrijkste industrieën die de grote steden van het middeleeuwse Vlaanderen rijk en machtig maakten.